Genealogia – pasja na całe życie

22 kwietnia 2015

Przyczyna śmierci głód – fames

Opublikowano: 22.04.2015, 15:38

      Łaciński wyraz fames oznacza głód, łaknienie, ale także klęskę głodu, głodowanie, niedostatek jedzenia.
Stosowany jest on w zapisach metrykalnych na określenie przyczyny śmierci. Pojawiają się tego typu zapisy również w księgach metrykalnych parafii w Chronowie. Dotyczy to szczególnie tragicznego 1847 roku, kiedy to na terenie Galicji występowała klęska głodu i epidemii chorób wywołana klkuletnimi nieurodzajami oraz zarazą ziemniaczaną. W swej monografii Chronów, wieś ongiś szlachecka Stanisław Nabielec opisuje to tak:

     Szczególnie ciężki był rok 1847. Na skutek nieobsiania pól i zarazy kartoflanej wśród ludności zapanował straszliwy głód, który spowodował porażające skutki. Ludzie jedli kwiaty z olszyn i leszczyn, lebiodę, korę i trociny. Następstwem głodu były epidemie tyfusu, cholery i biegunki. W tym roku w Chronowie łącznie z Łopuszną zmarło 146 ludzi, co stanowiło trzecią część mieszkańców.

     Niżej przedstawiam tabelkę zawierającą wykaz osób, w przypadku których w zapisie pojawia się adnotacja, że przyczyną śmierci był głód. W odniesieniu do osób zmarłych w 1847 roku starałem się zastosować układ chronologiczny, zaznaczając jednocześnie stopień pokrewieństwa. W przypadku osób wymienionych na końcu śmierć miała miejsce w 1852 i 1854 roku.
fames

     Trudno wyobrazić sobie ogrom cierpień, których doświadczyli wówczas mieszkańcy wsi. Umierały w przeciągu kilku miesięcy całe rodziny. Dzięki zapisom w księgach metrykalnych parafii można odtworzyć przebieg tych tragicznych wydarzeń.

     Oto smutna historia jednej rodziny o nazwisku Tobiasz. Z dostępnych mi danych wynika, że mieszkali najpierw w Chronowie – Borównie [być może w domu numer 10, gdzie Łukasz się urodził], potem w Chronowie – Łopusznej w domu numer 52, a następnie znów w Chronowie – Borównie, ale nie wiem w którym domu.
Mąż to Łukasz Tobiasz ur. 5 października 1809 r. Chronów – Borówna.
Żona to Tekla Józefa Franciszka (trojga imion) z domu Bakalarz ur. 18 września 1815 r. Chronów – Łopuszna w domu numer 51, córka Franciszka Bakalarza i Józefy z domu Fenryk.
Ślub Łukasza i Tekli odbył się 10 listopada 1833 r. Mieli oni czworo dzieci.
Wszyscy umierają w 1847 roku.

1. Tekla (matka i żona – wiek 32 lata) zm. 24 marca 1847 r. – przyczyna śmierci naturalna.
2. Walenty (syn – wiek 12 lat) zm. 10 kwietnia 1847 r. – przyczyna śmierci obrzęk.
3. Marianna (córka – wiek 10 lat) zm. 13 maja 1847 r. – przyczyna śmierci naturalna.
4. Anna (córka – wiek 7 lat) zm. 7 czerwca 1847 r. – przyczyna śmierci obrzęk.
5. Marcin (syn – wiek 5 lat) zm. 15 czerwca 1847 r. – przyczyna śmierci głód.
6. Łukasz (ojciec i mąż – wiek 38 lat) zm. 16 czerwca 1847 r. – przyczyna śmierci głód.

     W przeciągu 3 miesięcy umiera sześcioro ludzi, rodzice i czworo dzieci. Próbuję sobie wyobrazić, co czuć musiał Łukasz. W sumie młody mężczyzna (38 lat), a widział śmierć żony i kolejno wszystkich dzieci, przy czym on sam i najmłodszy syn umierają z głodu.

     Nie była to jedyna rodzina w Chronowie, którą los tak okrutnie doświadczył.
Pięć osób z rodziny Durbasów umiera w Chronowie-Borównie w okresie od kwietnia do czerwca.

1. Anna (córka – wiek 9 miesięcy) zm. 29 kwietnia 1847 r. – przyczyna śmierci gruźlica.
2. Katarzyna z domu Motoska (matka i żona – wiek 40 lat) zm. 3 czerwca 1847 r. – przyczyna śmierci naturalna.
3. Franciszek (ojciec i mąż – wiek 50 lat) zm. 11 czerwca 1847 r. – przyczyna śmierci głód.
4. Julianna (córka – wiek 11 lat) zm. 26 czerwca 1847 r. – przyczyna śmierci obrzęk.
5. Stanisław Kostka (syn – wiek 8 lat) zm. 26 czerwca 1847 r. – przyczyna śmierci obrzęk.

W innych rodzinach także śmierć zbiera tragiczne żniwo. Oto kilka tylko przykładów:
dwie rodziny Liszków – 7 osób;
dwie rodziny Zublów – 8 osób;
Kamyccy – 5 osób;
Robakowie – 3 osoby;
Kędrynowie, Rogawscy, Bakalarzowie, Brzescy, Szywałowie, Ćwikowie, Stobniccy, Florkowie, Nabielcowie – w każdej z tych rodzin zmarły przynajmniej dwie osoby.

W dniu 24 stycznia 1847 roku w Chronowie – Borównie umiera moja prapraprababcia Katarzyna – przyczyna śmierci naturalna.

Komentarze

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.